Referendum lokalne:
Sposoby bezpośredniego oddziaływania na samorząd terytorialny
- Wybory
- Referendum
- Skargi, wnioski – na decyzje organów samorządowych
* Skarga– nie dotyczy sprawy indywidualnej, składa się ja na coś co działo się wcześniej
Referendum lokalne:
Cel: wyrażenie przez mieszkańców wiążącego dla organów stanowiących stanowiska w jakiejś sprawie. Pomijamy tu referendum w sprawie odwołania organów samorządu.
Sposoby zainicjowania:
1. Uchwała organu stanowiącego – podjęta bezwzględną ilością głosów
2. Wniosek mieszkańców – poparcie inicjatywy przez 10% mieszkańców gminy, powiatu w województwie wystarczy 5%
Inicjatywę może podjąć:
· stowarzyszenie będące osobą prawną i funkcjonujące na terenie gminy
· statutowa struktura terenowa partii politycznej
· mieszkańcy tworzący grupę inicjatywną – w gminie musi być ich 5, w powiecie i województwie 15, po powołaniu grupy musza wybrać swojego reprezentanta
Tylko mieszkańcy mogą się domagać odwołania organu samorządu przez referendum. W gminie odwołany w ten sposób może być zarówno organ stanowiący jak i wykonawczy – bo oba pochodzą z wyborów powszechnych. W powiecie i województwie tylko organ stanowiący – ale jego odwołania pociąga za sobą automatyczne odwołanie organu wykonawczego.
Odwołanie organu można zgłosić nie wcześniej niż po 10 miesiącach od wyboru organu lub ostatniego nieudanego referendum w sprawie jego odwołania i nie później niż na 8 miesięcy przed zakończeniem jego kadencji.
Procedura przeprowadzenia referendum: – na przykładzie referendum gminnego
Grupa inicjatywna tworzona przez osoby z prawem głosu tz. nie posiadające prawa publiczne, wybiera swojego pełnomocnika. Informuje on wójta o inicjatywie przeprowadzenia referendum i może się domagać podania informacji o tym ilu osobom na trenie gminy przysługuje czynne prawo wyborcze. Wójt ma 14 dni na dostarczenie tej informacji. Na szczeblu powiatu i województwa informacji tej udziela PKW.
Kolejnym etapem jest zgromadzenie odpowiedniej ilości podpisów, w ciągu 60 dni od momentu poinformowania wójta o inicjatywie. Podpis powinien zawierać : imię, nazwisko, numer PESEL, adres zamieszkania oraz własnoręczny podpis. Brak któregoś z tych elementów powoduje, że dany podpis nie będzie liczony. Zebrane podpisy zanosi się do rady gminy , która to powołuje specjalna komisje która bada czy rzeczywiście zebrano odpowiednia ilość podpisów oraz czy proponowane w referendum pytania są zgodne z prawem. Rada Gminy ma 30 dni na podjęcie jakiejkolwiek uchwały. Jeśli komisja stwierdzi wady wniosku np. brak wystarczającej liczby podpisów, a termin 60 dni jeszcze nie minął to odsyła wniosek do uzupełnienia. Jeśli termin został już przekroczony to wniosku nie można uzupełnić i inicjatywa upada.
Jeśli brakuje wystarczającej liczby podpisów lub pytania referendalne nie są zgodne z prawem to rada gminy podejmuje decyzje o odrzuceniu wniosku. Jeśli w ciągu tych 30 dni rada gminy nic nie zrobi lub bezzasadnie odrzuci wniosek to można złożyć skargę do sadu administracyjnego. Uwzględnienie skargi przez sąd ma ten skutek , że wyrok zastępuje uchwałę rady gminy dotycząca przeprowadzenia referendum.
Rada gminy kieruje uchwałę o przeprowadzeniu referendum do Komisji Wyborczej, która to powołuje komisje regionalne i obwodowe które zajmą się przeprowadzeniem referendum.
Ważność referendum:
· co do zasady musi głosować 30 % uprawnionych
· w wypadku odwołania organu wystarczy jeśli w referendum weźmie udział 2/3 osób które wcześniej brały udział w wyborach tego organu
Ilość głosów potrzebna do przegłosowania danej sprawy:
· bezwzględna większość czyli 50% – co do zasady
· 2/3 głosów – przy referendum w sprawie samoopodatkowania, oprócz pytania trzeba tu podać też cele na które zebrane w ten sposób środki , zostaną przeznaczone
Skutki pozytywnego wyniku referendum:
· utrata kadencji przy referendum sprawie odwołania organu, PRM wyznacza osobę pełniąca funkcje tego organu, aż do momentu przedterminowych wyborów
· gdy inicjatorem referendum w sprawie odwołania wójta jest gmina, a przyczyna jest inna niż nieudzielanie absolutorium i została oddana więcej niż połowa ważnych głosów, to referendum zakończone niepowodzeniem ma ten skutek że rada gminy kończy kadencje