W Międzynarodowych Standardach Profesjonalnej Praktyki Audytu Wewnętrznego wydanych w 2001 roku przez Instytut Audytorów Wewnętrznych[1] zdefiniowano audyt wewnętrzny jako działalność niezależną, obiektywnie zapewniającą i doradczą, której celem jest przysporzenie wartości i usprawnienie działalności operacyjnej organizacji. Pomaga on organizacji w osiąganiu jej celów poprzez systematyczne i zdyscyplinowane podejście do oceny i doskonalenia skuteczności procesów zarządzania ryzykiem, kontroli i governance.

W glosariuszu do standardów wyjaśniono niektóre pojęcia z definicji audytu wewnętrznego.

1. Obiektywizm – niezależna postawa intelektualna, która wymaga od audytorów wewnętrznych przeprowadzania zadania z pełną wiarą w efekty swojej pracy oraz przekonania o unikaniu znaczących kompromisów w sprawach jakości. Obiektywizm wymaga od audytorów wewnętrznych niepodporządkowania swoich rozstrzygnięć w sprawach audytu opiniom innych osób.

2. Usługi zapewniające – obiektywne badanie dowodów w celu dostarczenia niezależnej oceny procesów zarządzania ryzykiem, kontroli oraz governance w organizacji.

3. Usługi doradcze – zakres usług audytu wewnętrznego wykraczający poza usługi zapewniające, które audytor wewnętrzny może świadczyć dla wspomagania kierownictwa w osiąganiu celów. Charakter i zakres usług konsultingowych jest uzgadniany z usługobiorcą. Przykładem usług konsultingowych są usprawnienia operacji, projektowanie procesów, szkolenia i doradztwo.

4. Przysporzenie wartości – organizacje istnieją po to, aby wytwarzać wartość lub przynosić korzyść właścicielom interesariuszom oraz klientom. Idea ta jest celem ich istnienia. Wytwarzanie wartości następuje poprzez rozwój produktów i usług oraz wykorzystanie zasobów ich promocji. Podczas procesu gromadzenia danych w celu zrozumienia i oceny ryzyka, audytorzy wewnętrzni uzyskują wgląd w działalność operacyjną i zauważają możliwości usprawnień, co może okazać się niezwykle korzystne dla organizacji. Ta cenna informacja powinna być przekazana właściwemu kierownictwu lub personelowi operacyjnemu jako konsultacja, porada, pisemny komunikat lub inna forma produktu audytu wewnętrznego.

5. Ryzyko – niepewność związana z wystąpieniem zdarzeń, które mogą mieć wpływ na osiągnięcie zamierzonych celów. Ryzyko jest mierzone w kategoriach następstw i prawdopodobieństwa.

6. Kontrola – każde działanie podejmowane przez kierownictwo, władze lub inne podmioty dla poprawy zarządzania ryzykiem i zwiększenia prawdopodobieństwa zrealizowania ustalonych celów i zadań. Kierownictwo planuje, organizuje i kieruje wykonaniem właściwych działań, które zapewnią, że cele i zadania zostaną zrealizowane.

7. Proces governance – procedury wykorzystane przez przedstawicieli grup powiązanych z organizacją (na przykład udziałowców) do nadzorowania procesów zarządzania ryzykiem i procesów kontroli stosowanych przez kierownictwo.

Audyt wewnętrzny obejmuje wszelkie działania prowadzone przez daną organizację, bądź przez jednostki, za które dana organizacja jest odpowiedzialna. Obowiązki kierownika komórki do spraw audytu wewnętrznego obejmują badanie i identyfikowanie zakresu obszaru podlegającego audytowi oraz podejmowanie działań zmierzających do poszerzenia tego obszaru w razie potrzeby.

Audyt wewnętrzny może być przeprowadzony w postaci:

*          Badania wiarygodności sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z wykonania budżetu przez sprawdzenie: przestrzegania zasad rachunkowości, zgodności zapisów w księgach rachunkowych z dowodami księgowymi, zgodności sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z wykonania budżetu z zapisami w księgach rachunkowych (audyt finansowy)

*          Oceny adekwatności, efektywności i skuteczności systemów kontroli, zarządzania ryzykiem i kierowania jednostką sektora finansów publicznych (audyt systemu)

*          Oceny przestrzegania zasady celowości i oszczędności w dokonywaniu wydatków, uzyskiwania możliwie najlepszych efektów w ramach posiadanych środków oraz przestrzegania terminów realizacji zadań i zaciągniętych zobowiązań (audyt gospodarności).

[1] Tłumaczenie Stowarzyszenie Audytorów Wewnętrznych IIA Polska, Warszawa 2003